Holland in 1580
Het Hollandse landschap bestond in de late middeleeuwen voor een groot deel uit water! Aan het begin van de middeleeuwen was dat veel minder zo. Maar in de dertiende eeuw nam de dreiging van de zee toe. De Noordzee sloeg toen een gat tussen Holland en Friesland, waardoor de Waddenzee ontstond. Eerder lag er tussen het huidige Noord-Holland en Friesland een binnenmeer dat leek op het IJsselmeer. Maar vanaf de dertiende eeuw ontstond daar de Zuiderzee. Het water in de Zuiderzee kwam ook hoger te staan. In 1580 zag het landschap er daardoor bij hoogwater zo uit als je op de kaart ziet.
Het waterrijke landschap ontstond dus doordat de Zuiderzee ontstond en het waterpeil steeg. Tegelijkertijd daalde het landschap: de veengebieden in Holland werden afgegraven, vooral voor de turf. Doordat de veengronden daalden, ontstonden het Leisemeer, Haarlemmermeer, Spieringermeer en Oude meer. Deze meren raakten vervolgens ook met elkaar verbonden, zoals op de kaart te zien is. In de zestiende en zeventiende eeuw hebben de Hollanders al deze meren drooggemaald: de meren werden ingepolderd. De bekendste voorbeelden van ingepolderde middeleeuwse meren vlakbij Alkmaar zijn de Schermer en de Beemster. De kaart is afkomstig uit een boek van de geograaf Sebastiaan Münster.
