De gemeente Hollands Kroon vierde in 2020 75 jaar bevrijding en herdacht wat er in de bezettingsjaren van 1940 -1945 is gebeurd.
Al in 1939 bereidde Nederland zich voor op een mogelijke Duitse aanval. Die aanval kwam op 10 mei 1940. Nederland was in oorlog, maar in deze streek is nauwelijks gevochten. Ongeveer een week later bereikten Duitse grondtroepen Noord-Holland.
Zo begon de bezetting. De Duitsers namen het bestuur over ons land over.
Het gebied van Hollands Kroon bestond toen nog uit meerdere gemeentes met hun eigen burgemeesters en bestuur. Zij kwamen allen onder gezag van de Weermachtcommandant in Alkmaar. Later in de bezettingstijd werden sommige burgemeestersposten overgenomen door NSB'ers.
Allerlei nieuwe regels en voorschriften werden uitgevaardigd door de Duitse bezetter. Kranten en radio kregen te maken met censuur en gaven geen betrouwbare informatie meer. Veel organisaties werden verboden. Alleen nationaalsocialistische organisaties waren nog toegestaan. Allerlei spullen werden gevorderd voor de Duitse oorlogvoering, zoals gebouwen, metalen, fietsen en voedsel.
Antisemitisme was een belangrijk onderdeel van het nationaalsocialisme. Toen Hitler in juni 1941 het besluit nam de joden uit te roeien werd ook het 'joods werkdorp’ bij Slootdorp ontruimd. Velen van hen werden uiteindelijk opgepakt en vermoord in de concentratiekampen. Veel joodse onderduikers werden ondergebracht in het gebied van Holland Kroon.
De meeste Nederlanders pasten zich aan en probeerden zo goed mogelijk zichzelf te redden. Slechts een kleine minderheid ging in verzet, want het was erg gevaarlijk om dat te doen. Het dagelijks leven werd steeds meer bepaald door de eisen van de bezetter. Je mocht 's nachts de straat niet op en moest alles verduisteren. Vooral de schaarste aan goederen werd steeds meer een probleem. Allerlei goederen waren alleen verkrijgbaar via distributiebonnen. De landbouw was geheel gericht op de voedselvoorziening.
Hoe ongunstiger de oorlog voor Duitsland verliep, hoe erger de onderdrukking werd. Honderdduizenden Nederlanders moesten als dwangarbeider in Duitsland werken.
Het verzet nam toe. Verzetsgroepen maakten illegale kranten en roofden voedselbonnen. Vele onderduikers zochten een veilige verblijfplaats. Ook de straffen van de bezetter werden steeds zwaarder.
Soms werden geallieerde vliegtuigen die op weg waren naar de Duitse steden neergehaald, of vielen er bommen. In het laatste oorlogsjaar werden door geallieerde piloten werden wapens gedropt die door verzetsmensen werden verspreid.
In september 1944 werd het zuiden van Nederland bevrijd. Het westen van het land kon niet meer bevoorraad worden. Er kwamen grote tekorten aan voedsel en brandstof, het werd een echte hongerwinter. Veel mensen uit de grote steden trokken naar het platteland van de Noordkop in de hoop bij de boeren voedsel te kunnen kopen.
Het Duitse leger voelde de nederlaag komen. Als toppunt van een zinloze wraakactie lieten ze in april 1945 de Wieringermeer weer onder water lopen. Op 5 mei gaf de Duitse bevelhebber in Nederland zich over. Enkele dagen later kon ook het westelijk deel van Nederland de geallieerden verwelkomen en de bevrijding vieren.
Een Nederlands bestuur nam het gezag weer over, schade moest hersteld worden, slachtoffers en nabestaanden moesten zorg krijgen, woningen gebouwd, mensen die hadden samengewerkt met de Duitsers gestraft. De meeste mensen wilden de ellende zo snel mogelijk weer vergeten. Pas later kwamen er monumenten en werden 4 en 5 mei de dagen van herdenken van de oorlog en vieren van de bevrijding.
Om de herinneringen levend en betekenisvol te houden, nam Uitgeverij Peter Sasburg het initiatief in samenwerking met de gemeente Hollands Kroon om in 2021 en 2022 verhalen achter zes oorlogsmonumenten vast te leggen op film. Dit zijn mini-documentaires geworden. In deze mini-documentaires zijn ooggetuigen, familie en vrienden van overledenen, leerlingen en andere betrokkenen aan het woord.
De minidocumentaires zijn op deze website te bekijken.
