Melden voor de arbeidsinzet
Vanaf januari 1942 konden jonge mannen een arbeidsdienstplicht opgelegd worden. De Duitse bezetter kon de mannen dwingen om voor hen te werken. De mannen kregen dan een oproep voor de Arbeitseinsatz. Dat betekende werken in de Duitse fabrieken of in Nederland bij bijvoorbeeld de bunkerbouw. Vrijstellingen van de arbeidsdienst waren te verkrijgen als je bijvoorbeeld in de landbouw werkte. Dan was je onmisbaar genoeg in je eigen werkgebied om van de Arbeitseinsatz gespaard te blijven.
Weigeren was niet mogelijk: je moest aan de oproep gehoorzamen of anders onderduiken. Hoe verder de oorlog vorderde hoe meer mannen werden opgeroepen. Het Duitse leger had steeds meer behoefte aan arbeidskrachten voor werk in Duitsland.
Op 12 december 1944 kwam dit tweetalige bevel van Weermachtcommandant Noord-Holland. Alle mannen van 17 tot 40 jaar, dus van met de geboortejaren 1905-1927, moesten zich voor arbeidsinzet melden. Dat gold nu ook voor de mannen die een vrijstelling hadden. Het was geen verzoek maar een bevel, zoals de titel duidelijk laat weten. Om 9 uur ’s morgens moesten ze zich voor hun huis op straat opstellen en wachten totdat de Wehrmacht, het Duitse leger, hen op zou halen.
Het bevel ging samen met dreigementen: onderduiken zou zeer strenge maatregelen tegen familieleden ten gevolge hebben. Er werd dus gedreigd dat de families van weigeraars zouden boeten voor hun ongehoorzaamheid! Let ook eens op de laatste regel van het bevel. Tegelijkertijd worden de mannen gelokt met de belofte van goed en overvloedig eten, rookwaren en wat geld.
Op 15 december volgde een grote razzia op Wieringen. Omdat de Duitsers alle toegangswegen hadden afgesloten konden veel mannen niet ontkomen. Zij zijn met een boot naar Kampen gevaren en van daar op transport gegaan naar Duitsland. Een aantal is omgekomen tijdens die maanden in Duitsland. De werkzaamheden waren zwaar en sommige werkplaatsen, zoals werven waar onderzeeërs werden gebouwd, werden zwaar gebombardeerd door de geallieerden. Maar de meesten konden in mei 1945 terugkeren.
Een verhaal over hoe je eerder in de oorlog nog kon ontsnappen aan de arbeidsinzet lees je in de PDF.
Ooggetuigen en nabestaanden vertellen over de razzia in de minidocumentaire gemaakt door uitgeverij Peter Sasburg.
