Ontwerp voor de vesting
Dit is een ontwerp voor een stadsuitbreiding met verdedigingswerken in het Voormeer. Het Voormeer lag aan de oostkant van Alkmaar en stond via het Zeglis in verbinding met het Schermeer. De kaart met het ontwerp is gemaakt door de Alkmaarder Adriaan Anthoniszoon. Adriaan Anthoniszoon was landmeter.
Dat betekent dat hij niet alleen kaarten tekende maar ook een soort ingenieur was. Hij maakte technische ontwerpen voor landinrichting, waterwerken en vestingbouw. In 1573 werkte hij mee aan de modernisering van de verdedigingswerken van Alkmaar. Hij zou daarna een beroemde vestingbouwer worden.
De Alkmaarse verdedigingswerken werden in 1573 vernieuwd. Dat was nodig, want de Spanjaarden rukten op en de oude stenen stadsmuur was niet bestand tegen de moderne Spaanse kanonnen. De nieuwe vesting bestond uit een dikke aarden wal met grote bastions oftewel bolwerken met geschut. Daaromheen liep een brede gracht. Het ontwerp voor de vesting was gebaseerd op Italiaanse voorbeelden, maar in plaats van dure stenen gebruikten de Nederlanders goedkope aarde.
Eerst legden de Alkmaarders de aarden wal aan de zuidkant en de westkant van de stad aan. Daar verrezen vier bolwerken. Voordat ze het ontwerp voor de vestingwerken in het noorden en oosten konden uitvoeren, stond het Spaanse leger voor de stad. Na het Beleg door de Spanjaarden gingen de Alkmaarders door met de versterking aan de noord- en oostkant. Het Voormeer werd toen alsnog binnen de omwalling gebracht.
Adriaan Anthoniszoon perfectioneerde later deze vorm van vestingbouw, die bekend kwam te staan als de 'Oud-Nederlandse'. Uiteindelijk ontwierp hij de vestingswerken van ongeveer vijftig steden, forten en kastelen. In Alkmaar staat sinds 1996 een standbeeld van Adriaan Anthoniszoon. Het staat op Overstad, aan het Noordhollands Kanaal.
Vanaf dat punt kijk je uit op de plek waar vroeger de vestingwal liep.
