Binnen dit thema zijn bronnen te vinden over onze regio tijdens de Tweede Wereldoorlog. In alle Noord-Hollandse gemeenten heeft de oorlog wel zijn sporen nagelaten. De bronnen binnen dit thema komen uit de gemeenten Alkmaar, Bergen, Castricum, Den Helder, Dijk en Waard, Heiloo, Hollands Kroon, Schagen en Texel.
De Tweede Wereldoorlog in Nederland begon met de Duitse inval op 10 mei 1940. Er waren bombardementen op militaire doelen zoals de marinebasis Den Helder en het vliegveld Bergen. Duizenden evacués trokken uit het gevechtsgebied rondom Amersfoort naar de steden en dorpen in Noord-Holland.
Na de capitulatie op 15 mei 1940 begon de bezetting en namen de Duitsers het bestuur over ons land over. Na de eerste verwarrende dagen leek het voor de meesten mee te vallen. Bijna alle ambtenaren en burgemeesters bleven op hun post. Toch was er vanaf het begin onderdrukking. Kranten en radio kregen te maken met censuur en gaven vanaf 15 mei 1940 geen betrouwbare informatie meer. Ook andere organisaties zoals vakbonden en politieke partijen moesten de totalitaire overheid volgen.
Antisemitisme was een belangrijk onderdeel van het nationaalsocialisme. De Joden werden buiten de samenleving geplaatst. Alle ambtenaren en leraren van Joodse afkomst werden ontslagen. De nazi's namen steeds meer anti-Joodse maatregelen. In Nederland kreeg iedereen een persoonsbewijs, Joden kregen daarop een J. Na de inval in de Sovjet-Unie in juni 1941 besloot Hitler om de Joden uit te roeien. Vanaf het voorjaar van 1942 werden ze opgepakt en naar Westerbork gebracht. Vandaar gingen ze op transport naar de vernietigingskampen. Een deel van hen kon onderduiken en een klein deel overleefde de oorlog. Ook andere bevolkingsgroepen werden vervolgd.
Allerlei spullen werden gevorderd voor de Duitse oorlogvoering en vanaf 1942 werd het kustgebied, van Texel tot Castricum en nog veel verder zuidwaarts, verboden terrein vanwege de aanleg van de kustverdediging, de zogenaamde Atlantikwall. Heel veel inwoners moesten hun huizen verlaten en als evacué ergens anders gaan wonen. Het kon de geallieerde piloten niet helemaal tegenhouden en soms merkte men de gevolgen van deze oorlogvoering in de lucht. Allerlei goederen werden schaars en waren alleen verkrijgbaar via distributiebonnen.
In de loop van de bezetting werd de sfeer grimmiger en nam de haat tegen de 'moffen' en de collaborateurs van de NSB toe. Toch bleven de meeste Nederlanders zich aanpassen. Slechts een kleine minderheid ging in verzet, want het was erg gevaarlijk om dat te doen. Het dagelijks leven werd steeds meer bepaald door de eisen van de bezetter. Je mocht 's nachts de straat niet op, moest alles verduisteren, goederen inleveren en soms verplicht gaan werken voor de Duitsers. Op ontduiking van de regels stonden strenge straffen.
In het voorjaar van 1943 kreeg Duitsland enkele nederlagen te verwerken. Hoe ongunstiger de oorlog voor Duitsland verliep, hoe erger de onderdrukking werd. In april 1943 moesten de Nederlanders hun radio inleveren. Honderdduizenden Nederlanders moesten als dwangarbeider in Duitsland werken en wie dat niet wilde moest onderduiken. Het verzet nam toe. Verzetsgroepen maakten illegale kranten. Om onderduikers te helpen zorgden ze voor valse persoonsbewijzen en bonkaarten en er was gewapend verzet. Ook de straffen van de bezetter werden steeds zwaarder.
In september 1944 leek de bevrijding van Nederland ineens dichtbij, maar alleen het zuiden van Nederland kon worden bevrijd. Door een spoorwegstaking kon het westen van het land niet meer bevoorraad worden. Er kwamen grote tekorten aan voedsel en brandstof, het werd een echte hongerwinter.
In april 1945 trokken de geallieerden verder op. De Duitsers lieten de Wieringermeer onder water lopen, er waren voedseldroppings van de geallieerden. Op 5 mei gaf de Duitse bevelhebber in Nederland zich over. Twee dagen later kon ook het westelijk deel van Nederland de geallieerden verwelkomen en de bevrijding vieren. Alleen op Texel werd nog 15 dagen doorgevochten, tot ook daar de Canadezen arriveerden.
Hier kan je de specifieke woordenlijst Tweede Wereldoorlog bekijken.
